شخصیت دلالت بر ویژگی ها و خصوصیات ثابت هر شخص دارد. بیشتر اندیشمندان شخصیت را آمیزه ای از صفات مختلف می دانند. گاهی اوقات یک صفت خاص در شخصیت واضح و برجسته می شود. هنگامی که ویژگی های شخصیتی بارز موجب رنج و آزار خود فرد یا دیگر افراد شود از اصطلاح اختلال شخصیت استفاده می شود. این اختلال جز مهمترین اختلال های روانی است که سلامت روان فرد و اطرافیان آنها را به شدت در معرض مخاطره قرار می دهد. بانوی شهر شما را با تشخیص اختلال شخصیت، علل به وجود آمدن و راه های درمانی آن آشنا می سازد.
تشخیص اختلال شخصیت
4 منبع اصلی برای تشخیص اختلالات شخصیت وجود دارد که عبارتند از :
- توصیف خود فرد از شخصیت خویش
- رفتار فرد طی مصاحبه با پزشک یا روانپزشک
- شرح افراد از رفتار خود در گذشته
- نظر دوستان و اطرافیان فرد مبتلا
علل اختلال شخصیت
به دلیل تنوع اختلال های شخصیتی، عوامل مختلفی هم در بروز و هم در ایجاد این اختلال نقش دارند. هرچند پژوهش های صورت گرفته تاکنون به روشنی علت اصلی خاصی را برای آن مطرح ننموده اند، اما عوامل زمینه ای و خطر ساز بسیاری برای ایجاد آن ذکر شده که شامل موارد ذیل می باشد.
علل زیستی
- وجود نابهنجاری های مغزی مادرزادی
- وجود نابهنجاری کروموزومی (مثلاً تغییرات کروموزم : XYY، XYYY در افراد دارای اختلال شخصیت ضد اجتماعی دیده شده است.)
- وجود نابهنجاری در انتقال دهنده های عصبی (دوپامین، سروتونین، نوراپی نفرین)، برای مثال کاهش سطح مغزی سروتونین موجب رفتارهای تکانشی و تهاجمی می شود.
- آسیب مغزی به نوزاد در حین زایمان
- اختلالات نموی مغزی
- تاخیر در زمان بلوغ
علل محیطی
- سابقه آسیب در کودکی (آزار جسمی یا جنسی، مسامحه و غفلت)
- مشاهده رفتارهای غیرعادی، پرخاشگرانه و نامتعارف در زمان کودکی و تقلید از آن ها
- طلاق والدین زمانی که کودک در سنین رشد قرار دارد
- جداشدن کودک از سرپرست های اصلی خود
علل تربیتی
- اعمال روش های تربیتی بیمارگونه در دوران کودکی
- بی توجهی و غفلت به نحوه رشد کودک در زمان دوران حساس رشد
- مشکلات شدید رفتاری در کودکی همچون برون ریزی خشم و پرخاشگری شدید یا گوشه گیری و انزوا طلبی شدید
- داشتن والدینی که سومصرف مواد یا الکل دارند.
- فرزندان مبتلایان به اختلال شخصیت ضد اجتماعی به میزان بیشتری درمعرض ابتلا به این اختلال هستند.
- انتقادهای متعدد و بی اساس والدین از کودک
- فقدان مهر و محبت و علاقه والدین به کودک(باعث عدم خودباوری و کاهش اعتماد به نفس کودک شده و این امر زمینه ساز ظهور اختلال شخصیت می باشد.)
نکته
- اختلالات شخصیت ریشه در کودکی دارد.
- با افزایش سن به سمت میانسالی اختلال شخصیت تعدیل، اما متاسفانه در کهنسالی مجدداً تشدید می گردد.
- علت اصلی این اختلال، ریشه در تداخل ژنتیک و تربیت خانوادگی دارد.
راه های درمان اختلالات شخصیت
شخصیت با درمان تغییر نمی کند. برنامه های درمانی برای کاهش دوره های اوجگیری اختلال است. برنامه درمانی شامل 6 روش می باشد.
- شناسایی هرگونه اختلال روانپزشکی همزمان : باید افسردگی در نظر گرفته شود حتی اگر خود بیمار از افسردگی شکایتی نداشته باشد.
- تشخیص جنبه های مثبت و ثابت شخصیت و تقویت آن ها
- درمان سو مصرف مواد و یا الکل : مصرف الکل موجب رفتارهای پرخاشگری، آسیب به خود و هیستریونیک می شود. پس درمان سو مصرف الکل در کاهش این نشانه ها موثر واقع می شود.
- دوری از موقعیت های استرس زا
- عوامل برانگیزاننده : انجام اقدامات حمایتی برای افزایش اعتماد به نفس
- حمایت از خانواده : تاثیر این اختلال بر خانواده و به ویژه کودکانی که با آنها زندگی می کنند بسیار اهمیت دارد. ممکن است رفتار ها و تصمیمات مبتلایان به اختلال شخصیت مشکلاتی در خانواده به وجود آورد.
نکته
- طرح درمان باید واقع بینانه و قابل اجرا باشد.
- در روند درمان بایستی بیمار خودش مسائل را حل، نه اینکه از مشکلات شانه خالی کند.
- در درمان این اختلال داشتن صبر و حوصله دو رکن اصلی موفقیت هستند.
