پوست نقش مهمی در کنترل و تنظیم دمای بدن دارد. چنانچه سطح پوست آسیب جدی ببیند مثلا دچار سوختگی شود، توانایی حفظ این کنترل از بین می رود. همچنین پوست به عنوان یک سد محافظ علیه باکتری ها و ویروس های خارج از بدن عمل می کند. آناتومی آن پیچیده و ساختارهای زیادی در لایه های آن وجود دارد. سه لایه پوست عبارتند از :
اپیدرم، لایه بیرونی پوست، دِرم، لایه میانی پوست؛ از الیاف کلاژن و الاستیک تشکیل شده و اعصاب، مویرگ های خونی، غدد عرق، و فولیکول های مو در آن مستقر هستند.
بافت هیپودرم یا زیر جلدی، جاییکه رگ های خونی و اعصاب بزرگتر قرار دارند. این لایه بافتی در تنظیم دمای بدن نقش بسیار مهمی دارد.
سوختگی می تواند هریک از لایه های پوست را درگیر کند و درجه سوختگی بسته به نوع، محل، عمق و میزان سطح بدن که درگیر آن است، متفاوت می باشد.
سوختگی ها چگونه طبقه بندی می شوند؟
سوختگی ها بر اساس عمق طبقه بندی می شوند.
سوختگی درجه اول سطحی و باعث التهاب موضعی پوست می شود. التهابی که با درد، قرمزی و میزان خفیفی تورم همراه است.
سوختگی درجه دوم کمی عمیق تر بوده و علاوه بر درد، قرمزی و التهاب، پوست تاول میزند.
سوختگی درجه سوم عمیق است و تمام لایه ها را در بر می گیرد بطوریکه پوست در آن ناحیه تقریبا از بین می رود. در این نوع سوختگی، از آنجایی که اعصاب و رگ های خونی آسیب دیده اند، محل به رنگ سفید درآمده و حالت چرمی پیدا میکند و نسبتا بدون درد است.
به طور کلی سوختگی ثابت نیست. ممکن است در عرض چند ساعت، سوختگی درجه اول، لایه های عمیق تر را درگیر و به نوع دوم تبدیل شود. مثلا در یک آفتاب سوختگی، در ابتدا پوست قرمز است اما بعد از گذشت چند ساعت ممکن است تاول ایجاد شود. به طور مشابه، سوختگی درجه دوم ممکن است به درجه سوم تبدیل شود.
صرف نظر از نوع سوختگی، التهاب و تجمع مایع میان بافتی در داخل و اطراف زخم رخ می دهد.
همان طور که اشاره شد، پوست اولین دفاع بدن در برابر عفونت میکروارگانیسم ها است. سوختگی باعث ایجاد شکاف در پوست می شود؛ لذا خطر ابتلا به عفونت در محل آسیب دیده و به طور بالقوه در سراسر بدن وجود دارد.
فقط اپیدرم (لایه اول پوست) این توانایی را دارد که خود را بازسازی کند. در سوختگی های عمیق تر، پوست دچار آسیب دائمی شده و عملکردش در آن قسمت، به حالت عادی بر نمی گردد.
کمک های اولیه برای درمان سوختگی چیست؟
برای درمان سوختگی جزئی (درجه اول یا درجه دوم که شامل یک قسمت کوچک از بدن است) زخم را به آرامی با آب ولرم تمیز کنید.
برای درمان خانگی، در برخی موارد از کره به عنوان کاهش دهنده التهاب استفاده می شود اما نباید در همه موارد از آن استفاده کرد.
حلقه، دستبند و دیگر زیور آلاتی که به طور بالقوه محدود کننده هستند، باید از بدن جدا شوند. چون ممکن است در اثر اِدم، یا تورم ناشی از التهاب، این زیور آلات خود موجب آسیب شوند.
می توان از پمادهای آنتی بیوتیک موضعی مانند باسیتراسین، نئوسپورین و یا سیلوادین (سیلور سولفادیازین) استفاده کرد. سیلوادین معمولا برای اکثر سوختگی ها مورد استفاده قرار می گیرد و دسترسی به آن راحت است.
اگر این نگرانی وجود دارد که ممکن است سوختگی عمیق تر شود، بهتر است به پزشک مراجعه شود. در برخی موارد بسته به شدت ، احتمال دارد که پزشک سیستم ایمنی بدن را در برابر کزاز تقویت کند.
برای سوختگی های عمده (درجه دوم و سوم) مصدوم را از محل حادثه خارج کنید.
هر ماده سوختنی و قابل اشتعال را از اطراف بیمار دور کنید.
با اورژانس تماس بگیرید.
تا رسیدن اورژانس، مصدوم را تا حد امکان گرم نگه دارید و سعی کنید ناحیه آسیب دیده را با یک پارچه تمیز بپوشانید.
از دادن آب سرد به بیمار خودداری کنید. این کار باعث کاهش دمای بدن شده و ممکن است موجب هیپوترمیا (لرزش بدن که به دلیل از دست رفتن گرمای بدن رخ می دهد و خطرناک است) شود.
در سوختگی های الکتریکی (برق گرفتگی) و شیمیایی (سوختگی اسیدی) بعد از دور کردن مصدوم از محل حادثه، هر چه سریعتر با اورژانس تماس گرفته و وی را به بیمارستان انتقال دهید.
