اختلال بدشکلی بدن (Body Dysmorphic disorder) نوعی اختلال روانی است که در آن فرد به شدت نگران یک نقص خیالی یا بسیار کوچک در بدن خود می شود و دایماً به آن فکر می کند. این نقص معمولاً خیالی است، اما اگر نقص فیزیکی واقعاً وجود داشته باشد، افراد مبتلا به اختلال بادی دیسمورفیک آن را به شدت بزرگ خواهند کرد.
بانوی شهر شما را با علائم، علل و راه های تشخیص و همچنین روش های درمان اختلال بدشکلی بدن آشنا می سازد.
ریشه اصطلاح دیسمورفی: دیسفورمی یک واژه یونانی است. دیس به معنی نه و مورفی به معنی شکل و قواره و به طور کلی دیسمورفی یعنی زشت و بدقواره.
علائم اختلال بدشکلی بدن
- اشتغال شدید و دایمی درباره نقص های ظاهری (یعنی فاجعه انگاری): فکر کردن درباره ی نقص های جسمی بصورت شدید باعث مختل شدن زندگی فردی، شغلی و اجتماعی این افراد می شود.
- اکثر مبتلایان از اجزای صورت خود ناراحت هستند و معتقدند که صورت آنان زشت است، یا تقارن وجود ندارد.
- تفکر دایمی در مورد حالت بدن (برای مثال چاق بودن)
- نارضایتی از اندام های خاص (مثل سینه و باسن)
- اکثر مبتلایان همیشه از خود با عنوان”زشت” یاد کرده و در مورد نقص های خود بصورت کلی صحبت می کنند(یعنی دقیقاً نمی گویند از چه چیزی ناراحتند).
- اکثر این افراد نسبت به نقص های خود وسواس دارند و ساعت ها در مقابل آیینه می ایستند و ظاهرشان را مرتب می کنند.
- اکثر افراد مبتلا به بادی دیسمورفیک جراحی های متعدد زیبایی انجام می دهند.
علل ابتلا به اختلال بدشکلی بدن
در حالی که علت اصلی اختلال بدشکلی بدن ناشناخته است، متخصصان معتقدند عوامل مختلفی می توانند در ایجاد این اختلال نقش داشته باشند. علل احتمالی شامل:
- نورشیمی مغز: اکثر مبتلایان در ساختار مغز و نوروشیمی دچار ناهنجاری هستند.
- تاثیرات محیط رشد: افراد مبتلا به این اختلال معمولاً تحت تاثیر محیط نامناسب رشدی و تجربیات منفی گذشته قرار دارند.
- ویژگی های شخصیتی، آسیب پذیری نسبت به اضطراب و افسردگی نیز ممکن است در ابتلا به این اختلال نقش ایفا کند.
عوارض اختلال بدشکلی بدن
مانند بسیاری از اختلالات، عدم درمان این اختلال موجب بروز مشکلات شدید تر می شود. پیشرفت بیشتر BDD بدون درمان مناسب می تواند منجر به اختلال افسردگی، اضطراب و اختلال خوردن شود که این امر علائم اختلال را نیز تشدید می کند. همچنین مبتلایان ممکن است دچار افکار و رفتار خودکشی نیز شوند.
ملاک های تشخیصی اختلال بدشکلی بدن
معیارهای DSM-5 برای اختلال بادی دیسمورفیک:
1) فرد به طور دایم نگران است و فکر می کند یک یا چند نقص یا عیب فیزیکی دارد، ولی دیگران این نقص ها را نمی بینند یا آنها را بسیار جزئی می دانند.
2) در مرحله ای از این اختلال، فرد در واکنش به نگرانی های خود درباره ظاهرش، رفتارهای تکراری داشته یا اعمال ذهنی تکراری انجام داده است.
3) این اشتغال ذهنی باعث دیسترس یا نابسامانی شدید در عملکرد اجتماعی، شغلی یا عملکرد در سایر جنبه های مهم زندگی شده است.
4) اشتغال ذهنی درباره ظاهر خود، علت دیگری ندارد.
روش های درمان اختلال بدشکلی بدن
برای درمان اختلال بدشکلی بدن معمولاً ترکیبی از درمان شناختی- رفتاری (CBT) و داروها پیشنهاد می شود. درمان شناختی- رفتاری به افراد مبتلا به اختلال بدشکلی بدن کمک می کند تا درک کنند که چگونه افکار شان بر آنها تأثیر می گذارد و یاد می گیرند چگونه آن افکار را به چالش بکشند.
برای ازبین بردن رفتارهای نامطلوب افراد مبتلا به اختلال بدشکلی بدن می توان از روش های مبتنی بر اصول مکتب رفتارگرایی استفاده کرد. بهترین روش درمانی برای مبتلایان به این اختلال روش ERP (مواجه سازی و جلوگیری از پاسخ) بوده است. در این روش فرد را با موقعیت هایی که از آن واهمه دارد مواجه می سازند و از پاسخ معمول جلوگیری می کنند. این روش کارایی بسیاری در درمان این اختلال دارد.
درمان دارویی معمولاً توسط روانپزشک تجویز می شود.
