ترومبوسیتوپنی (Thrombocytopenia) بیماری است که افراد بر اثر پایین بودن تعداد پلاکت خون به آن مبتلا می شوند. پس از بررسی اجمالی پلاکت خون و ترومبوسیتوپنی بانوی شهر شما را با علائم، علل و درمان پایین بودن پلاکت خون آشنا می سازد.
معرفی اجمالی پلاکت خون
پلاکتها (ترومبوسیتها) اجسام کروی یا بیضوی شکل به قطر ۴–۲ میکرون هستند که به عنوان سلول های خونی بی رنگی شناخته شده و به لخته شدن خون کمک می کنند. اصلی ترین وظیفه پلاکت ها جلوگیری از خونریزی است. این کار به وسیله چسبیدن پلاکتها به همدیگر و محل آسیب دیده رگ و ترشح مواد دخیل در انعقاد انجام می‌گیرد. همچنین پلاکت ها به قطع خونریزی نیز کمک می کند.
پایین بودن پلاکت خون
ترومبوسیتوپنی اغلب به علت بیماری هایی همچون لوسمی یا مشکلات سیستم ایمنی اتفاق می افتد. یا اینکه می تواند بر اثر عوارض جانبی مصرف داروهای خاص بروز یابد. این بیماری در کودکان و بزرگسالان وجود دارد. ترومبوسیتوپنی ممکن است بصورت خفیف و علائم کم بروز یابد. در برخی موارد نادر، تعداد پلاکت ها ممکن است خیلی پایین بیاید و خونریزی داخلی خطرناک روی دهد.
نکته مهم
علائم و نشانه های پایین بودن پلاکت خون عبارتند از:
- کبودی بیش از حد بدن
- خون ریزی سطحی معمولا در پاها
- نقاط بنفش یا قرمز زیر پوست، به نام Petechiae
- خون ریزی طولانی مدت
- خون ریزی از لثه یا بینی
- وجود خون در ادرار یا مدفوع
- خون ریزی غیرعادی قاعدگی
- خستگی مزمن
- درد در مفاصل و عضلات
- بزرگ شدن طحال
اگر به هر دلیلی تعداد پلاکت خون شما پایین تر از حد نرمال باشد، این وضعیت ترومبوسیتوپنی است. هر پلاکت حدود 10 روز زنده می ماند و بدن به طور مداوم پلاکت های جدید را در مغز استخوان تولید می کند.
علل
- ژنتیک: پایین بودن پلاکت خون می تواند ارثی باشد.
- عوارض جانبی داروها
- بزرگ شدن طحال: طحال یک اندام کوچک در مری است که در زیر قفسه سینه در سمت چپ شکم قرار دارد. به طور معمول، طحال مسئول مبارزه با عفونت و فیلتر کردن مواد ناخواسته از خون است. بزرگ شدن طحال می تواند ناشی از برخی بیماری ها باشد.
- لوسمی
- برخی از انواع کم خونی
- عفونت های ویروسی، مانند هپاتیت C یا HIV
- عوارض ناشی از مصرف داروها: بعضی از داروها می توانند تعداد پلاکت های خون شما را کاهش دهند. گاهی اوقات یک داروی گیاهی سیستم ایمنی را مختل می کند و موجب تخریب پلاکت ها می شود. برخی از این داروها همچون: هپارین، کینین، آنتی بیوتیک های حاوی سولفا و ضد قارچ ها.
- مصرف الکل
مثال هایی از علل بروز این بیماری عبارتند از:
- بارداری: پایین بودن پلاکت خون ناشی از بارداری معمولا بصورت خفیف است و معمولاً پس از زایمان بهبود می یابد.
- ترومبوسیتوپنی ایمنی: گاهی بیماری ناشی از بیماری های خود ایمنی مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید ایجاد می شود. سیستم ایمنی بدن به اشتباه به پلاکتها حمله می کند و آنها را از بین می برد. اگر علت دقیق این بیماری شناخته شده نباشد، به نام پورپورای ترومبوسیتوپنی اییوپاتیک نامیده می شود. این نوع از پایین بودن پلاکت خون اغلب بر کودکان تاثیر می گذارد.
- وجود باکتری در خون: عفونت های باکتریایی شدید ممکن است به تخریب پلاکت ها منجر شود.
- پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنی: این یک بیماری نادر است و زمانی رخ می دهد که لخته های کوچک به طور ناگهانی در سراسر بدن شما شکل می گیرد و از تعداد زیادی پلاکت استفاده می شود.
- سندرم اورلیمی همولیتیک: این اختلال نادر باعث کاهش شدید پلاکتها، تخریب گلبول های قرمز و اختلال عملکرد کلیه می شود. گاهی اوقات این اختلال می تواند در ارتباط با عفونت Escherichia coli باکتریایی ( coli) اتفاق افتد، از جمله ممکن است از خوردن گوشت خام حاصل شود.
- فرد مبتلا به سرطان ممکن است خون با میزان پلاکت غیرطبیعی داشته باشد. این وضعیت ترومبوسیتوپنی نامیده می شود. این عوارض جانبی در این افراد، مخصوصا برای کسانی که شیمی درمانی می شوند، رایج است.
پایین بودن پلاکت خون زمانی اتفاق می افتد که
- بدن به اندازه کافی پلاکت تولید نمی کند.
- بدن پلاکتها را از دست می دهد.
- بدن پلاکتها را از بین می برد.
درمان
درمان برای افراد مبتلا به سرطان که شیمی درمانی می شوند:
ممکن است پزشک برای افرادی که میزان پلاکت آنها پایین است دوز شیمی درمانی را تغییر دهد یا اینکه بین دوره های درمان تاخیری ایجاد کنند. همچنین ممکن است بعضی از افراد یک داروی به نام پرولروکین (Neumega) دریافت کنند. این دارو از ترومبوسیتوپنی شدید جلوگیری می کند.
افرادی که سطوح پلاکت آنها پایین است،پزشکان معمولاً انتقال خون سلولهای پلاكتی را توصیه می كنند. این کار مانع خونریزی ناخواسته و شدید می شود. با این حال، پلاکت های منتقل شده تنها حدود 3 روز زنده می مانند.
این نکات به مبتلایان ترومبوسیتوپنی کمک می کند که از خونریزی پیشگیری شود:
- قبل از مصرف داروهای جدید، با پزشک خود مشورت کنید.
- از مسواک نرم استفاده کنید. اگر لثه دچارخونریزی شده است، نخ دندان را بکار نبرید.
- هنگام استفاده از قیچی، چاقو، سوزن یا دیگر ابزارهای تیز، مراقب باشید.
- در هنگام پختن غذا نکات ایمنی را رعایت کنید.
- از انجام ورزش سنگین و فعالیت های دیگر که ممکن است باعث آسیب دیدگی شود اجتناب کنید.
