قارچ ناخن بیماری شایعی است که با بروز لکه های سفید یا زرد رنگ در زیر انگشت یا ناخن (معمولاً ناخن پاها) مشخص می شود. قارچ ناخن ممکن است باعث تغییر رنگ، ضخامت و حتی شکننده شدن ناخن ها شود هرچند شدت این علائم به میزان عمق عفونت قارچی بستگی دارد. این قارچ تنها در یک ناخن روی نمی دهد و گاهی چند ناخن به طور همزمان دچار این نوع قارچ می شوند.
اگر علائم عفونت ناخن بصورت خفیف باشد و باعث آزار شما نشود، نیازی به مراجعه به پزشک نیست. اما اگر قارچ ناخن تاثیرات نامطلوبی بر سلامت ناخن شما بگذارد و با درد همراه باشد بهتر است به دنبال درمان و مراقبت های پزشکی باشید.
آشنایی با ساختار ناخن
ناخن به عنوان بخشی از دستگاه پوششی فاقد عصب یا خونرسانی است (بخش‌های دیگر این دستگاه پوست، مو و غشاء مخاطی هستند).
صفحات حفاظتی که ناخن نامیده می‌شوند، انتهای انگشتان دست و انگشتان پا را می‌پوشانند. ناخن از کراتین تشکیل شده و از ماتریکس که زیر یک چین پوستی به نام کوتیکول قرار دارد و از لانولا (ماهک) که منطقه‌ای هلالی شکل در قاعده ناخن است، رشد می‌کنند.
ناخن با سرعت متوسط 1/0 میلی متر در روز (1 سانتی متر در هر 100 روز) رشد می کند. رشد مجدد و کامل ناخن های انگشتان دست 3 تا 6 ماه زمان می برد در حالی که ناخن های انگشتان پا 12 تا 18 ماه به طول می انجامد.
میزان رشد واقعی ناخن هر فرد به شرایط سنی، فصل سال، میزان ورزش روزانه و عوامل ارثی بستگی دارد. روند رشد ناخن می تواند وضعیت سلامت بدن و تعادل یا عدم تعادل فیزیولوژیکی را نشان دهد و به عنوان نوعی ابزار تشخیصی مورد استفاده قرار می گیرد.
معمولاً بروز شیارهای عمودی یا افقی، تغییر رنگ، تغییر ضخامت، شکنندگی، شکستگی، خطوط سفید رنگ و لکه های سفید کوچک روی ناخن ها همگی نشان دهنده بیماری در بدن هستند. همچنین برخی عفونت ها و قارچ ها نیز باعث بروز این علائم در ناخن ها می شود که در ذیل مورد بررسی قرار می گیرد.
قارچ های ناخن که به آنيكوميكوز نيز گفته مي شود (On-Ih-Koh-My-KOH-Sis) موجودات ریزی هستند که می توانند ناخن های دست و ناخن انگشتان پا را عفونی کنند.
علائم قارچ ناخن
- تغییر ضخامت ناخن
- تغییر رنگ ناخن (رنگ سفید یا زرد -قهوه ای)
- شکنندگی و شکستگی مکرر ناخن
- تغییر شکل ناخن
- تیرگی پوست زیر ناخن
- استشمام بوی ناخوشایند از ناخن
نکته: قارچ ناخن می تواند بر ناخن ها اثر بگذارد، اما در ناخن های پا شایع تر است.
علل
عفونت های قارچی ناخن توسط قارچ ها ایجاد می شوند. شایع ترین علت، نوعی قارچ به نام درماتوفیت است. عفونت قارچی ناخن می تواند در هر سنی روی دهد اما در افراد مسن شایع تر است.
با بالارفتن سن، احتمال شکننده شدن و ضعیف شدن بیشتر می شود. ترک های ناشی از ناخن ها باعث می شوند قارچ ها در آن نفوذ کنند. همچنین عوامل دیگری مانند کاهش گردش خون در پاها و ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن نیز ممکن است در بروز این قارچ ها نقش داشته باشند.
نکته: قارچ ناخن پا می تواند در یک فرد به سایر انگشتان و ناخن های وی انتقال یابد اما انتقال این نوع قارچ از فردی به فرد دیگری غیرممکن است.
عواملی که می توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند عبارتند از:
- بالارفتن سن
- زیاد عرق کردن
- سابقه ابتلا به قارچ ناخن به ویژه در ورزشکاران
- پابرهنه راه رفتن در مناطق مرطوب و عمومی مانند استخرها، سالن های بدنسازی و حمام
- داشتن آسیب پوستی یا ناخن مانند پسوریازیس
- ابتلا به برخی بیماری ها مثل دیابت، مشکلات گردش خون یا ضعف سیستم ایمنی بدن.
عوارض ابتلا به قارچ ناخن چیست؟
یکی از آزاردهنده ترین عارضه ابتلا به قارچ ناخن دردناک بودن آن و احتمال آسیب دائمی به ناخن ها است. همچنین اگر فرد مبتلا به قارچ ناخن مصرف کننده داروی خاصی باشد یا به دیابت و دیگر بیماری های عفونی مبتلا باشد، احتمال انتشار عفونت در کل پا افزایش می یابد.
اگر به بیماری دیابت مبتلا هستید، ممکن است میزان گردش خون در عصب پایتان کاهش یافته باشد و این باعث می شود که در معرض خطر ابتلا به عفونت باکتریایی پوست (سلولیت) قرار گیرید. بنابراین هرگونه آسیب نسبتاً جزئی به پاهای شما می تواند به عارضه جدی تر منجر شود. اگر دیابت دارید و فکر می کنید که به قارچ مبتلا شده اید حتما به پزشک مراجعه نمایید.
روش های پیشگیری
انجام رفتارهای زیر می تواند به جلوگیری از ابتلا به این بیماری یا کاهش عوارض آن کمک کند:
- بطور مرتب دست ها و پاهای خود را بشویید. توجه کنید که دستان خود را بعد از لمس ناخن دارای قارچ حتما بشویید.
- ناخن هایتان را با ناخن گیر استریل کوتاه کنید.
- از جوراب هایی استفاده کنید که عرق را جذب کنند و در طول روز حتماً جوراب خود را تعویض کنید.
- کفش هایی را انتخاب کنید که عبور هوا از آنها امکان پذیر باشد.
- از کفش های قدیمی و کهنه استفاده نکنید یا آنها را با مواد ضد عفونی کننده یا پودرهای ضد قارچ بشویید.
- برای کاشت ناخن سالن های آرایشی را انتخاب کنید که نکات بهداشتی را رعایت می کنند و وسایلشان استریل شده است.
- تا حد امکان از لاک ناخن و ناخن های مصنوعی کمتر استفاده کنید.
