شخصیت بخش زیربنایی علم روانشناسی است. روانشناسی شخصیت در واقع شاخه ای مهم از روانشناسی محسوب می شود که به بررسی چگونگی رشد شخصیت فرد و چگونگی تاثیر عوامل روانی، تربیتی، خانوادگی و اجتماعی بر آن می پردازد.
روانشناسان شخصیت تلاش می کنند ضمن مقایسه تفاوت ها و شباهت های بین افراد، تصویری جامع از هر فرد ارائه دهند.
شخصیت دقیقاً چیست؟ چگونه درک شخصیت به شما کمک می کند تا بینش بهتری نسبت به بهزیستی عاطفی خود کسب کنید؟
شخصیت چیزی است که اغلب مردم آن را توصیف می کنند، اما بسیاری از آنها دقیقاً نمی دانند که مطالعه علمی شخصیت چیست. این شخصیت منحصر به فرد شماست که ویژگی های شما را شکل می دهد و بر کل زندگی شما از روابطتان گرفته تا سبک زندگی که دارید را تحت تأثیر قرار می دهد.
روانشناسی چیست؟
روانشناسی علم بررسی رفتار و فرایندهای روانی است. از سال 1879 بعد از تاسیس آزمایشگاه توسط ویلههم وونت در شهر لایپزیک آلمان، این تعریف علمی ترین و قابل قبول ترین تعریف برای علم روانشناسی بوده است. علم روانشناسی دارای شاخه های متعددی همچون سلامت، بالینی، ورزش، کودک و غیره می باشد. با این حال روانشناسی شخصیت یکی از بزرگترین و محبوب ترین شاخه های روانشناسی است.
اما بهتر است اول بدانیم منظور از شخصیت چیست؟
«شخصیت به ترکیبی از ارزش ها، احساسات، افکار و رفتارهای فردی که در گذر زمان گفته می شود».
روانشناسان در تلاشند تا درک کنند که چگونه شخصیت رشد می کند و چگونگی تأثیر آن بر نحوه تفکر و رفتار ما تأثیر می گذارد. این حوزه روانشناسی درصدد درک شخصیت و چگونگی تفاوت آن در افراد و همچنین چگونگی شباهت افراد از نظر شخصیتی است. بسیاری از مباحث اصلی روانشناسی شخصیت به نظریه های موجود در این حیطه می پردازند که توسط روانشناسان نامی و مشهور تدوین شده اند.
بانوی شهر در این مقاله نظریه های اصلی مطرح شده در روانشناسی شخصیت وآزمون های ساخته شده برای سنجش شخصیت را بررسی می کند، پس با ما همراه باشید.
مطالعه مقاله تفاوت میان روانپزشک، روانشناس بالینی و مشاور در چیست؟ را پیشنهاد می کنیم.
تئوری های اصلی روانشناسی شخصیت کدامند؟
روانکاوی
از منظر تاریخی، فروید و روانشناسان همکار وی به نظریه پردازی روانشناسی پرداختند و اظهار داشتند که شخصیت از طریق انرژی روانی شکل می گیرد و به رفتار تبدیل می شود. فروید همچنین معتقد بود که شخصیت به سه بخش تقسیم می شود: نهاد، من و فرامن. نظریه فروید در مورد رشد روانی، یکی از شناخته شده ترین تئوری های شخصیت است اما در عین حال یکی از بحث برانگیزترین نظریه ها نیز می باشد. طبق گفته فروید، کودکان از طریق یکسری مراحل به رشد شخصیت می رسند. در هر مرحله، انرژی لیبرال یا نیرویی که همه رفتارهای انسان را به حرکت وا می دارد، روی مناطق خاص انرژی زا متمرکز می شود. موفقیت آمیز بودن هر مرحله منجر به انتقال به مرحله بعدی می شود، اما عدم موفقیت در هر مرحله می تواند به تثبیت روانی منجر گردد که بر نوع شخصیت در بزرگسالی تأثیر می گذارد.
رفتارگرایی
رفتارگرایان به شدت با این مفهوم پردازی های انتزاعی شخصیت (روانکاوی) در دنیای واقعی مخالف بودند. رفتارگرایان معتقد بودند که شخصیت نوعی واکنش مکانیکی و رفتاری مرتبط با شرطی سازی و محرک های محیطی است.
شناخت گرایی
تحقیقات شخصیت وقتی تغییر کرد که آلبرت بندورا و سایر روانشناسان شناختی -اجتماعی دیدگاه یکپارچه ای از شکل گیری شخصیت ارائه دادند. نظریه های آنها به بررسی چگونگی تأثیرگذاری خاطرات، احساسات، توجیهات شناختی و تعامل محیط می پردازد. مطالعه مدرن شخصیت نیز به شدت تحت تأثیر زمینه های مهم ژنتیک، تکامل و بیوپسیولوژی قرار گرفته است.
نظریه صفات
تئوری های صفت شخصیت بر این عقیده متمرکز اند که شخصیت از تعدادی خصوصیات و ویژگی های متنوع تشکیل شده است. طی سال ها تئوریهای مختلفی ارائه شده است تا دقیقاً مشخص شود که کدام ویژگی ها به عنوان مؤلفه های اصلی شخصیت شناخته می شوند و تعداد کل ویژگی های شخصیتی را تعیین می کنند.
- روانشناسی به نام «گوردون آلپورت» از نخستین کسانی بود که شخصیت را از نظر ویژگی های فردی توصیف کرد. او در دیدگاه خود پیشنهاد كرد كه انواع مختلفی از صفات وجود دارد. صفات رایج مواردی است که توسط بسیاری از افراد در یک فرهنگ خاص مشترک است. صفات اصلی آنهایی هستند که شخصیت یک فرد را تشکیل می دهند. صفات کاردینال آنهایی هستند که چنان غالب اند که شخص در درجه اول به خاطر آن خصوصیات، شناخته می شود(به عنوان مثال، مادر ترزا به دلیل کارهای خیرخواهانه اش چنان مشهور بود که نام او تقریباً مترادف خدمت به افراد نیازمند شده است).
- در حالی که آلپورت گفته بود که تقریباً 4000 صفت فردی وجود دارد، روانشناس دیگری به نام «ریموند کتل» پیشنهاد کرد که 16 صفت اصلی وجود دارد. او همچنین معتقد بود که این صفات به صورت پیوسته اند و افراد دارای یک صفت در درجات مختلف از آن قار می گیرند.
- بعدها «هانس آیزنك» این لیست از صفات را بیشتر كاهش داد و اظهار داشت كه فقط سه نوع صفت وجود دارد: برونگرایی، روان رنجوری و روان پریشی.
- نظریه «پنج عاملی صفات» امروزه محبوب ترین و مورد قبول ترین نظریه صفت شخصیت می باشد که نشات گرفته از نظریه صفت آیزنک است. این نظریه پیشنهاد می کند که شخصیت از پنج بُعد شخصیتی تشکیل شده است: برونگرایی، موافقت، با وجدان بودن، روان رنجوری و گشودگی به تجربه. هر صفت به عنوان یک بُعد گسترده شناخته شده و شخصیت هر فرد در جایی بر روی طیف هر صفت قرار می گیرد.
آزمون های روانشناسی شخصیت چگونه اجرا می شوند؟
به منظور مطالعه و اندازه گیری شخصیت، روانشناسان تعدادی آزمون شخصیت را ارزیابی و ایجاد کرده اند. بسیاری از این تست ها در موارد مختلفی کاربرد دارند.
به طور کلی، دو نوع آزمون های شخصیت وجود دارد:
- آزمون های عینی: آزمون های عینی بر این فرض استوار است که شخصیت از طریق پرسشنامه ها قابل ارزیابی و سنجش است. تست های شخصیتی عینی از نظر علمی مورد قبول اند زیرا از طریق روش های آزمایشی استاندارد مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند.
- آزمون های فرافکن: آزمون های فرافکن بر این فرض استوار است که شخصیت از نظر شناختی با پرسشنامه قابل ارزیابی نیست. بنابراین، فقط با اندازه گیری چگونگی پاسخ افراد به محرک های مبهم، مانند تست لکه های جوهر، آزمون اندریافت موضوع و یا آزمون جملات ناتمام قابل تجزیه و تحلیل است. در حالی که این آزمونها اطلاعات بسیار مهمی در مورد فرد را فاش می کنند، اما به دلیل باز پاسخ بودن و عدم نمره گذاری عینی اعتبار علمی آنها محدود است.
به طور خلاصه روانشناسان شخصیت شباهت ها و تفاوت های شخصیت ها را تحلیل و مطالعه می کنند. روانشناسی شخصیت رشته ای سازمان یافته است که به بررسی چگونگی شکل گیری، تغییر و پاسخ دادن افراد به محرک های بیرونی می پردازد.
درک شخصیت به روانشناسان اجازه می دهد به صورت علمی پیش بینی کنند که چگونه افراد در موقعیت های خاص پاسخ می دهند و یا اینکه چه چیزهایی را ترجیح می دهند برای چه چیزی ارزش قائل می شوند.
