سازمان بهداشت جهانی و مراکز وابسته به آن، سالهاست که در مورد عوارض مصرف نمک زیاد به ما هشدار می دهند. چرا که مصرف زیاد نمک باعث ایجاد مشکلات سلامتی از جمله فشار خون بالا و بیمارهای قلبی می شود.
با این حال، بسیاری از مطالعات نشان می دهند که خوردن نمک خیلی کم هم می تواند مضر باشد. بیشتر نمکی که مورد استفاده قرار می گیرد از آب دریا یا اعماق زمین (معادن نمک) استخراج می شود.
این ماده فقط یک طعم دهنده و نگهدارنده غذا نیست، بلکه بدن برای سلامت خود به مقادیر متعادل آن نیاز دارد اما مصرف بیش از حدش برای سلامتی مضر است.
بانوی شهر قصد دارد در این مقاله نگاهی دقیق به عوارض مصرف نمک و تاثیرات سلامتی آن بیاندازد.
نمک و کاربرد آن
به ماده معدنی کلرید سدیم (NaCl) نمک خوراکی گفته شده که وزن آن شامل 40٪ سدیم و 60٪ کلرید می باشد. نمک تاکنون بزرگترین منبع غذایی سدیم بوده و کلمات “نمک” و “سدیم” غالباً به جای یکدیگر استفاده می شوند.
نمک های زیادی وجود دارد که انواع رایج آن شامل نمک طعام، نمک صورتی هیمالیا و نمک دریایی می باشد. باید توجه داشت که همه نمک ها خوراکی نیستند و ترکیب نمک خوراکی همان کلرید سدیم بوده که به آن یُد نیز اضافه می شود.
مواد معدنی موجود در نمک برای حفظ تعادل الکترولیت ها و مایعات مهم بدن ضروری بوده و به انتقال پیام های عصبی و عملکرد عضلات بدن کمک می کنند. مقداری نمک به طور طبیعی در بیشتر غذاها وجود داشته و همچنین به منظور بهبود طعم، به اغلب غذاها افزوده می شود.
از نظر تاریخی، نمک برای حفظ مواد غذایی (نمک سود کردن) و حتی مومیایی کردن اجساد استفاده می شده است. به علت تقاضای زیاد نمک در تمدن های باستان، داد و ستد آن رونق فراوان داشته و به شدت مشمول مالیات قرار می گرفته و حتی به عنوان نوعی ارز نیز استفاده داشته است.
عوارض مصرف نمک و تاثیر آن بر سلامت عمومی بدن
سال هاست که مقامات بهداشتی توصیه کرده اند که عوارض مصرف نمک زیاد را جدی گرفته و مقدار مصرفی سدیم را کاهش دهیم. میزان استاندارد مصرف نمک حدود 2300 میلی گرم در روز معادل یک قاشق چایخوری یا 6 گرم (ترجیحا کمتر) می باشد. با این حال، حدود 90٪ از بزرگسالان روزانه بیشتر از این مقدار مصرف می کنند. خوردن بیش از حد نمک در دراز مدت باعث افزایش فشار خون شده و در نتیجه خطر ابتلا به بیماری های قلبی و سکته مغزی را افزایش می دهد.
عوارض مصرف نمک زیاد در کوتاه مدت شامل تورم دست و پا یا تورم صورت می باشد. برخی از افراد به دلیل احتباس آب دچار نفخ شده و یا بعد از یک وعده غذایی شور احساس تشنگی بیش از حد می کنند. این عوارض به طور کلی کوتاه مدت است و پس از نوشیدن چند لیوان آب و کاهش عمدی میزان سدیم در وعده های غذایی بعدی، بدن سدیم اضافی را دفع کرده و به دنبال آن تورم نیز از بین می رود.
آنچه از عوارض مصرف نمک زیاد در طولانی مدت مشاهده می شود، افزایش سطح سدیم در جریان خون بوده که توانایی کلیه ها در دفع آب را کاهش می دهد.
افزایش سدیم سبب بالا رفتن حجم کلی خون شده و فشار به روی رگ های خونی افزایش می یابد. و همین فشار خون بالا در نهایت می تواند منجر به سکته مغزی و نارسایی احتقانی قلب شود. ناگفته نماند از آنجا که کلیه ها به طور مداوم برای تراز کردن نمک اضافه، بیش از حد کار می کنند، شخص می تواند به بیماری کلیوی نیز مبتلا شود.
علاوه بر موارد فوق، مصرف سدیم زیاد باعث می شود که بدن مقدار کمی کلسیم دفع کرده که همین کلسیم اضافی در خون می تواند در نهایت منجر به پوکی استخوان شود.
از طرفی کاهش بیش از اندازه میزان نمک در رژیم غذایی نیز مضر بوده و عوارضی به همراه دارد از جمله:
- سبب افزایش کلسترول LDL و تری گلیسیرید می شود.
- تعادل الکترولیت های حیاتی بدن و مایعات ضروری بهم خورده که سبب نارسایی در کارکرد عضلات بدن از جمله عضله قلب می شود.
- مقاومت بدن به انسولین را بالا می برد که در دیابت نوع 2 می تواند سبب مرگ شود.
تنها نمک طعام حاوی سدیم نیست؛ میان وعده هایی مانند چیپس، چوب شور، بیسکوئیت های نمکی، غذاهای دریایی خشک یا گوشت های نمک سود شده و آجیل شور نیز از نظر میزان سدیم بالا هستند. همچنین به اغلب مواد غذایی کنسرو شده (لوبیا، سبزیجات و سوپ) مانند دیگر غذاهای بسته بندی شده و نیمه آماده، نمک به منظور طعم دهنده یا نگهدارنده اضافه می شود. جوش شیرین و بیکینگ پودر، انواع سس ها و افزودنی ها نیز حاوی نمک می باشند.
حفظ تعادل و مصرف میزان استاندارد نمک، بهترین راه برای در امان ماندن از عوارض مصرف نمک می باشد. اولین قدم برای حفظ سطح سالم مصرف نمک، شناختن غذاهای پر سدیم است. این امر به شما امکان می دهد تا درباره میزان مصرف غذاهای پر نمک، آگاهانه تصمیم بگیرید.
