هر کدام از ما در طول روز به تکرار در روابط کاری و شخصیمان از قدرتی درونی برای برقراری ارتباط بهره می بریم، بی آنکه بدانیم این قدرت همان هوش هیجانی (Emotional intelligence) است. با اینکه بسیاری از مردم می پندارند اطلاعات کافی در مورد مفهوم هوش هیجانی دارند اما تعداد کمی از میزان تاثیر آن بر روابط خود، آگاه هستند.
هوش هیجانی قدرت درک احساسات، همدلی با احساسات دیگران و تنظیم هیجانات شخص تعریف شده است. اولین بار نویسنده دانیل گلمن در سال 1995 از عنوان هوش عاطفی یا هیجانی نام برد. اگرچه بیشتر نظریه پردازان با مفهوم هوش هیجانی موافق نیستند اما یک توافق عمومی مبنی بر وجود هوش عاطفی عنوان شده است که در واقع عامل موفقیت شخصی و حرفه ای است.
هوش هیجانی (Emotional intelligence ) سطح توانایی ما را در موارد زیر تعریف میکند :
1) روابط درون فرد به معنی تشخیص احساسات خود، تاثیر آن بر دیگران و توانایی مدیریت و کنترل احساسات در موارد لزوم
2) روابط بین افراد به معنی همدلی و درک احساسات دیگران، توسعه روابط با دیگران، مدیریت منازعات، کار گروهی و همکاری،
3) سطح مدیریت استرس
4) سطح انطباق پذیری خود با محیط
توانایی شناختی یا هوش علمی تنها در حدود 20٪ به موفقیت کلی زندگی (تحصیلی، شخصی و کار) کمک می کند، در حالی که 80٪ باقی مانده به طور مستقیم به هوش عاطفی فرد مربوط می شود.
نظریه پردازان معتقدند هوش عاطفی را می توان در سایر گونه های حیوانات مشاهده کرد. به فرد این امکان را می دهد که ترس، امید، عقاید و آرزوی دیگران را درک کند. واقعیت این است که هوش عاطفی نه تنها بر تعاملات اجتماعی ما تاثیر می گذارد، بلکه در واقع موفقیت و شکست بسیاری از روابط شخصی ما را تعیین می کند. حفظ روابط مداوم با اعضای خانواده، دوستان و همسر نیاز به هوش دارد. آنچه که تعیین می کند آیا روابط عاطفی و دوستانه موفق می شود، عمدتا توسط سطح سازگاری هوش هیجانی دو نفر مشخص می گردد. به طور کلی اگر به افراد احساس ارزشمند بودن، قدردانی و شنیده شده بدهید شما از هوش عاطفی خود استفاده کرده اید.
هوش هیجانی موجب افزایش همدلی می شود. به این معنی که چیزی درون ماست که کمک می کند احساس کنیم، با دیگران ارتباط مثبت داشته باشیم، آرامش خود را حفظ کنیم، تصمیم خوب بگیریم و حتی راهبری موثر داشته باشیم.
اما هوش هیجانی به تنهایی ضامن موفقیت یک رابطه نیست بلکه سطح توانایی، جنبه های مختلف و سازگاری بین دو شخص نیز دارای اهمیت است. به عنوان مثال یک شخص ممکن است در حافظه بسیار قوی باشد اما در ارتباط برقرار کردن ضعیف و شخص دیگر در ایجاد ارتباط قوی ولی در ایجاد امنیت احساسی ضعیف. این دو شخص ناسازگار هستند، حتی اگر سطح هوش هیجانی شبیه به هم داشته باشند.
خلق و خوی عمومی نیز از جنبه های مهم هوش هیجانی است. بنابراین اگر شخص خوش اخلاق باشد یک روح اعتماد، انرژی خوب، همکاری و احترام بین طرفین ایجاد می شود. در غیر این صورت ترس، اضطراب و نهایتا شکست بر روابط حاکم می گردد.
آنچه که باید مورد توجه واقع گردد، این است که هوش عاطفی مادرزادی نیست و می توان آن را تقویت کرد که البته از راه تمرین و تکرار میسر است. احساسات خود اعم از مثبت و منفی نظیر ترس، ناامیدی، شوق، اضطراب، آرزو، خوش بینی و … را بشناسید و هر کدام را به موقع ابراز نمایید. همچنین راه های کاهش احساسات منفی نظیر استرس، عصبانیت و خشم را بشناسید و درصدد کاهش برآیید. افراد با هوش هیجانی بالا توانایی کنترل و مدیریت احساسات منفی خود در مواجهه با شرایط پیش بینی نشده را دارند. این افراد از احساساتی که هماهنگ با افکارشان است پیروی می کنند.
سعی کنید با هیجانات همکاران، دوستان، اعضای خانواده آشنایی پیدا کنید و در مواقع لزوم خود را جای آنها بگذارید و به روشی صحیح ابراز همدری کنید. مهارت های اجتماعی خود را از طریق کار گروهی و همکاری در محیط کار و خانواده بالا ببرید. از آنجا که علم دنیای امروز ثابت کرده، آنچه از ضریب هوشی مهمتر است قدرت هوش عاطفی است، بنابراین برای موفقیت در زندگی شخصی و حرفه ای برماست که زمینه را برای افزایش و به کاربردن هوش هیجانی آماده نماییم.
