روز مادر در بیش از 140 کشور، در سراسر جهان در روزهای مختلف، به منظور تکریم مقام مادر جشن گرفته می شود. روز مادر در ایران پس از انقلاب اسلامی، به مناسبت سالگرد میلاد حضرت فاطمه زهرا (س) برگزار می شود که این تاریخ برابر بیستم جمادی الثانی در تقویم قمری بوده و لذا هر سال در روز معینی قرار نمی گیرد.
قبل از پیروزی انقلاب و در دوران پهلوی، از سال 1339، 25 آذر، سالروز تاسیس کانون حمایت از مادران و نوزادان که به فرمان رضاشاه در سال 1319 ایجاد شده بود، به عنوان روز مادر گرامی داشته میشد. در سایر کشورهای جهان، بر حسب فرهنگ های مختلف به خصوص مذاهب کاتولیک، معمولا روز مادر را در بزرگداشت و احترام به مریم مقدس جشن می گیرند.
تاریخچه روز مادر در ایران باستان
شواهد نشان می دهد که روزمادر در ایران ریشه در تاریخ باستانی کشورمان داشته و حتی به پیش از زمان زرتشت باز می گردد. در دوره زرتشتیان، این روز در تاریخ 5 اسفند در تقویم خورشیدی که اسفندگان نامیده میشد، شناخته شده بود.
در کتابهای کهن فارسی از جمله “آثارالباقیه” و “التفهیم” نوشته ابوریحان بیرونی، “زین‌الاخبار” نوشته گردیزی، “شرفنانه” نظامی و “شاهنامه” فردوسی، از این روز به عنوان تکریم روز زن و مادر یاد شده است.
گفته می شود از آن جهت این روز به عنوان روز مادر در ایران باستان انتخاب شده بود که: اسفند یا اسپند در فارسی، سپندارمت یا سپندارمد در پهلوی و سپَنتَ آرمَیتی Spenta Armaiti در گات‌ها، یکی از فروزه های اهورامزدا و در اوستای نو، نام یکی از امشاسپند بانوان است که در جهان مینُوی نماد دوستداری و بردباری و فروتنی اهورامزدا و در این جهان نگهبان زمین و باروری و سرسبزی آن است.
لذا این روز به عنوان سمبل زمین و بهره وری آن شناخته شده و به عنوان روز زن گرامی داشته میشد که مردان به همسرشان هدایای می دادند تا قدردانی خود را به آنها نشان دهند.
مقاله جشن سپندارمزد (اسفندگان)، روز عشق ایرانیان و بزرگداشت زن را بخوانید.
رسوم ایرانیان برای پاسداشت روز مادر
در روز مادر در ایران، فعالیت های زیادی از سوی مراکز فرهنگی مختلف برای بزرگداشت مادر و مقام زن برگزار می شود. این روز نیز مانند هر روز دیگری در تقویم بهانه ایست برای گرامیداشت اشخاص مهم در زندگیمان. این زمان فرصت مناسبی است تا بیشتر با حقوق مادران و زنان آشنا شده و تفکرات سنتی و قدیمی را که معمولا شامل نادیده گرفتن شده حقوق طبیعی آنان بود را کنار گذاشته و آنطور که شایسته مقام زن است با او در جامعه برخورد شود.
هر خانواده نیز روش خود را برای نشان دادن قدردانی از مادران و زنان در این روز دارد. دادن هدایای مختلف حتی یک شاخه گل و یا برگزاری جشن های کوچک و خانوادگی از طرف فرزندان و مردان خانواده به عنوان سپاس و قدردانی از مادران و همسران خود از جمله رسوم روزمادر می باشد.
تاریخچه این روز در میان فرهنگ های مختلف
برای تاریخ روز جهانی مادر نقل شده است که در سال 1872، “آن ریوز جارویس” از زنان فعال اجتماعی، انجمن هایی را به نام فعالیت های روز مادر به منظور کمک به مجروحان جنگی تشکیل داده بود.
جولیا وارد هاو Julia Ward Howe فردی که به او در این انجمن ها کمک می کرد، در این سال بیانیه ای در بزرگداشت مقام زنان و استفاده از فعالیت های آنها به منظور ترویج صلح ایراد کرد و برای اولین بار پیشنهاد داد که روزمادر در 2 ژوئن جشن گرفته شود.
چندین سال بعد یعنی در سال 1907، آنا جارویس Anna Jarvis، یک خانه دار و مددکار اجتماعی، (دختر “آن ریوس جارویس”) فعالیت های این انجمن ها را گسترش داد و به عنوان بنیانگذار روز مادر در ایالات متحده شناخته شد.
سپس در سال 1914 ، وودرو ویلسون Woodrow Wilson، رئیس جمهور ایالات متحده، قطعنامه ای را امضا کرد که در طی آن، دومین یکشنبه ماه می، به عنوان روزمادر اعلام شد. این سنت از ایالات متحده آغاز شده و در کشورهای مختلف گسترش یافت اما تاریخ آن در همه کشورها یکسان نیست.
